Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliğinin (ASEAN) Başkanlar Zirvesi’nde üye ülkeler, Myanmar’da askeri idareye, birliğin önerdiği 5 unsurluk barış planına uyma davetinde bulundu.
Kamboçya’nın başkenti Phnom Penh’deki dorukta, ordunun geçen yıl yaptığı darbenin akabinde iktidara gelen askeri idarenin üst seviye temsilini askıya aldığı üye ülke Myanmar’ın durumunu görüştü.
Zirve sonrası yayımlanan ortak açıklamada, ASEAN liderleri 5 maddelik çözüm planının halen tek geçerli yol olduğu vurgulayarak, askeri yönetime planı uygulama çağrısı yaptı.
Myanmar’ın ASEAN’ın temel modülü olduğu belirtilen açıklamada, ülkedeki siyasi durumun “halen kritik ve kırılgan olmasından” tasa duyulduğu belirtildi.
Açıklamada, ülkede şiddetin derhal sonlandırılması ve taraflar ortasında barışçıl tahlil için yapan diyaloğun başlatılması gereğine dikkat çekilerek şu sözlere yer verildi:
“5 maddelik barış planı ASEAN ülkelerinin tek geçerli referansıdır ve tümüyle uygulanmalıdır. Planın uygulamaya geçirilmesi için somut, pratik ve ölçülebilir sonuçların belirli bir zaman dilimi içerisinde gerçekleştirileceği taahhüt edilmelidir.”
Cunta idaresine yaptırımda görüş ayrılığı
Öte yandan toplantı, ASEAN ülkeleri ortasında cunta idaresine yönelik yaptırımlar konusunda görüş ayrılıklarını açığa çıkardı.
Gelecek hafta G20 Zirvesi’ne ev sahipliği yapmaya hazırlanan Endonezya’nın Devlet Lideri Joko Widodo, Myanmar’daki askeri yönetimin ASEAN’ın önerdiği 5 unsurluk barış planına uymasını sağlamak üzere birlikteki temsil edilmesine yönelik yaptırımının genişletilmesi gerektiğini savundu.
Birlik içinde Mynamar’a karşı alınacak tavır konusunda uzlaşmanın önemini vurgulayan Widodo, “Myanmar’ın durumunun ASEAN’ı esir almasına izin vermemeliyiz.” dedi.
Widodo’nun, Myanmar temsilcilerinin sadece Başkanlar Zirvesi’ne değil, Dışişleri Bakanları Toplantısı ve diğer birlik mekanizmasında temsil edilmesinin askıya alınması önerisi, Singapur, Malezya ve Brunei Sultanlığı tarafından desteklenirken Myanmar gibi darbeyle iktidara gelen bir iktidarın olduğu Tayland’ın öncülüğündeki, Kamboçya ve Laos’un da desteklediği ülkeler grubu öneriye karşı çıkıyor.
Askeri yönetimin lideri geçen yılki zirveye katılmamıştı
ASEAN, Myanmar’ın askeri başkanı General Min Aung Hlaing’in örgütün geçen yılki zirvesine katılmasına izin vermeyeceğini, yerine “siyasi olmayan bir temsilcinin” davet edileceğini bildirmişti.
Myanmar ordusunun, 1 Şubat’ta Aung San Suu Çii liderliğindeki Ulusal Demokrasi Birliği (NLD) hükümetini devirerek idareye el koyması ve barışçı protestoların kanlı biçimde bastırılmasının akabinde ASEAN ülkeleri krizi sonlandırmak üzere diplomatik gayretlere öncülük etmişti.
ASEAN ülkeleri, ülkedeki durumun tekrar istikrara kavuşturulması için 5 unsurluk planda, şiddetin derhal durdurulması, insani yardım tedariki, taraflar ortasında diyalog başlatılması, ASEAN özel temsilcisinin arabulucu rolü üstlenmesi, ülkeyi ziyaret ederek tüm taraflarla görüşmesini önermişti.
General Hlaing, nisanda devrik başkan Suu Çii ile müzakerelere başlamayı vadetmiş lakin daha sonra muahedeye uymamıştı. ASEAN bunun üzerine askeri başkanı, tepe toplantılarına katılmaktan men etmişti.
Askeri idarenin, ülkedeki diyalog ve tansiyonu azaltma vaatlerini yerine getirmemesi ve siyasi krizin tahlili için atanan ASEAN Özel Elçisi Erivan Yusuf’un devrik lider Suu Çii ve diğer tutuklu isimlerle görüşmesini yasaklaması, kararın gerekçeleri arasında gösterilmişti.
Myanmar’daki askeri idare, kararın hayal kırıklığıyla karşılandığını belirtmiş, doruğa temsilci göndermemişti.
ASEAN’ın, kurucu üyeleri Endonezya, Malezya, Tayland, Filipinler ve Singapur’un yanı sıra Brunei, Vietnam, Laos, Kamboçya ve Myanmar olmak üzere toplam 10 üyesi bulunuyor.
